W kulturze Wikingów magia była wysoko ceniona, zajmowały się nią jednak przede wszystkim kobiety – uważano, że nie zajmowanie się czarami nie przystoi wojownikowi. Od zasady tej istniały jednak liczne wyjątki. Magię związaną z runami, pełnym ukrytych znaczeń symbolicznych pismem pogańskich Skandynawów, praktykowali przede wszystkim mężczyźni. Byli to tak wybierający się na dalekie morskie wyprawy handlowe i łupieżcze wojownicy – Wikingowie, jak i skandynawscy poeci – bardowie, którym przypisywano magiczną, twórczą potęgę słowa poetyckiego. Do najciekawszych przykładów związanej z runami magii w kulturze Wikingów należą runiczne amulety, w tym Aegishjalmur, czyli tarcza algizowa.
Aegishjalmur, czyli hełm zdumienia
Aegishjalmur to jeden z najbardziej tajemniczych i najważniejszych symboli mitologii nordyckiej. Opisuje go Edda Poetycka, średniowieczny islandzki poemat epicki, najważniejsze źródło naszej wiedzy o wierzeniach Wikingów. W późniejszej kulturze islandzkiej Aegishjalmur był przede wszystkim runicznym symbolem magicznym – było ich kilkadziesiąt, w tym np. Vegvísir. Edda poetycka traktuje jednak Aegishjalmur nie jako symbol, ale jako przedmiot rzeczywisty, fizyczny. Znany był on także pod nazwami „tarcza algizowa” i „hełm zdumienia”.
W sagach islandzkich Aegishjalmur to magiczny hełm. Germański bohater Sigurd odebrał go Fafnerowi, olbrzymowi z krainy wiecznej zimy, który chciał zniewolić boginię miłości Freję. W pogańskiej tradycji niemieckiej Sigurd znany jest jako Zygfryd, rycerz, który zabił smoka. W tradycji niemieckiej występuje też podobny przedmiot, który nie jest jednak magicznym hełmem, ale rodzajem czapki-niewidki, odebranym smokowi razem z wszechpotężnym pierścieniem Nibelungów. Ten słynny mit przedstawił później Richard Wagner w operowej tetralogii Pierścień Nibelunga.
Tarcza algizowa w islandzkiej magii ludowej
W kulturze Islandii tarcza algizowa pojawia się ponownie w XVII-wiecznych grimoire’ach, księgach magicznych. Nie zawierają one niestety czytelnych rysunków, pierwsze znane nam przedstawienia graficzne symbolu powstały dopiero w XIX wieku. Symbol ten składa się z ośmiu identycznych run ujętych w okrąg. Runy te przypominają rogi łosia, które w Skandynawii często wiązano z hełmami. Islandzcy rybacy i chłopi jeszcze w czasach chrześcijańskich stosowali go w rytuałach magicznych.
Hełm kojarzony był przede wszystkim z magią męską, przynosił wojownikowi zwycięstwo w bitwie. Nie chodziło tu jednak o zwiększenie siły wojownika, ale o ochronę przed atakami wroga. Właśnie dlatego Aegishjalmur przedstawiany był nie tylko jako hełm, ale także jako tarcza oraz pozwalająca uniknąć ciosów przeciwnika „czapka-niewidka”. Tarcza algizowa jest więc przede wszystkim symbolem o znaczeniu ochronnym.
Aegishjalmur jako amulet
Już we wczesnym średniowieczu Aegishjalmur stosowany był także jako amulet w postaci wisiorka. Amulety takie wytwarzali wiejscy kowale skandynawscy, którym (podobnie jak w polskiej magii ludowej) przypisywano duchowy kontakt ze światem nadprzyrodzonym. Także dzisiaj w kulturze Islandii, w której zachowało się wiele elementów pogańskich, Aegishjalmur jest często stosowanym symbolem. Amulety takie działają tak, jak tarcza lub hełm – mają odbijać negatywną energię, którą kierują ku nam inni, podobnie jak hełmy i tarcze odbijają ciosy wroga. Jako element przynależący do magii wojowników, w ezoteryce tarcza algizowa chroni także przed słabością i lękiem.
